Thiaminegebrek (vitamine B1)
Laura van der Linden 06-
Thiamine Korsakov (bron: standaard thiamine vanuit Korsakov kenniscentrum)
Thiamine (ook bekend als vitamine B1 of aneurine chloride) is één van de B-
Thiamine wordt niet in het lichaam zelf gemaakt maar moet uit voedsel opgenomen worden. Het zit onder andere in: graanproducten, aardappelen, eigeel, lever, varkensvlees, melkproducten en peulvruchten. Thiamine speelt een belangrijke rol als co-
De aanbevolen dosis van thiamine voor een volwassene is 1,4 mg per dag of 0,5 mg per geconsumeerde 1000 kcal. Deze hoeveelheid stijgt bij alcoholmisbruik.
In de westerse samenleving bestaat bij 90% van de mensen met thiaminegebrek een verband met alcoholmisbruik. Er wordt bij 30 tot 80% van de alcoholisten thiaminegebrek gevonden. Bij de overige 10% wordt het thiaminegebrek veroorzaakt door onder andere anorexia nervosa, gastro-
Mogelijke gevolgen van thiaminegebrek door alcohol:
Diagnostiek:
Voor de toediening van thiamine kan bloedonderzoek verricht worden om de thiaminestatus in kaart te brengen, eventueel bloedonderzoek mag de start van de behandeling echter niet vertragen omdat het omslagpunt van een definitief tekort bereikt kan worden. Het moet slechts een indicatie zijn dat de patiënt risico loopt. De bepaling is minder relevant omdat het ten eerste in de praktijk enkele dagen kan duren voordat de uitslag bekend is, maar ook is de kritische onderwaarde van de thiaminespiegel waarbij de hersenschade zich ontwikkelt bij ieder individuanders (Thomson e.a., 2009). Het is daarom van belang dat de behandelaar vanuit zijn klinische informatie de risicopatiënten herkent en direct begint met thiamine toediening Bij een vermoeden van alcoholmisbruik moet er gedacht worden aan thiaminegebrek. Bij een chronisch overmatig alcoholgebruik wordt er meestal ook een gebrek aan magnesium geconstateerd (Fattal-
Behandeling van thiaminegebrek:
* Normale situatie (geen thiaminegebrek)
Bij bloedonderzoek is een bloedconcentratie met een bovengrens van 170 nmol/L normaal geen behandeling nodig
* Milde vorm van thiaminegebrek
Risicogroep:
patiënten met chronisch alcoholmisbruik.
Symptomen:
Misselijkheid, vermoeidheid, apathie, depressie, hoofdpijn, een verlaagde irritatie-
Behandeling:
2 maal daags 50 mg thiamine per os, in combinatie met vitamine B-
* Dreigende situatie / mogelijk ernstig gebrek aan thiamine
Er is sprake van een verhoogd risico op Wernicke-
Risicogroep:
Alcoholisten die zichzelf verwaarlozen, bij wie cognitieve stoornissen worden vastgesteld, met loopstoornissen en polyneuropathie.
Klinische geschiedenis:
Gewichtsverlies door kwalitatieve ondervoeding (er is een tekort aan specifieke voedingsstoffen).
Behandeling:
Door de slechte voedingstoestand en de verstoorde darmfuncties is het oraal toedienen van thiamine niet effectief (Thomson e.a., 2002). Ter preventie van Wernicke-
Advies:
Gedurende 3 tot 5 dagen: eenmaal daags 250 mg thiamine i.m. of i.v., in combinatie met (eenmaal daags oraal) vitamine B-
* Acuut bedreigde situatie
Er is sprake van een verdenking op Wernicke-
Risicogroep:
Alcoholisten die zichzelf verwaarlozen, bij wie cognitieve stoornissen worden vastgesteld, met
loopstoornissen en polyneuropathie of bij een delirium tremens. Patiënten met een delirium tremens hebben vaak ook een behandeling met parenterale toediening van thiamine wordt bij deze patiënten aangeraden
Acute symptomen:
Bij acute-
Behandeling:
Door de slechte voedingstoestand en de verstoorde darmfuncties is het oraal toedienen van thiamine niet effectief. Bij patiënten die behandeld worden met hypoglycaemie (te laag gehalte aan bloedsuiker) de glucose i.v., ter preventie van Wernicke-
Advies:
3 maal daags 500 mg thiamine i.v. (langzaam in 100 ml fysiologisch zout), in combinatie met (driemaal daags oraal) vitamine B-
Onderhoudsdosering na diagnosticeren Korsakov:
Behandeling:
In de praktijk wordt de behandeling van thiamine voortgezet. Deze behandeling is echter niet onderbouwd.
Advies:
2 maal daags 50 mg thiamine per os.
Gestabiliseerde fase na diagnose Korsakov:
Ongeveer een jaar na opname in een verpleeghuis of GGZ instelling is er sprake van een gestabiliseerde situatie. De bewoners zijn abstinent en worden goed gevoed. Het is niet bekend of de bewoners door alcoholmisbruik of door hun co-
Advies:
Wegens ontbrekende onderzoeksgegevens is het nog niet mogelijk een onderhoudsdosering voor te schrijven.
I.o.m. apotheker: in praktijk indien alcoholabstinent en goede voedingstoestand 1 jaar na opname stop suppletie. Eventueel ook te overwegen i.p.v. alleen thiamine vit B complex te blijven voorschrijven (als enige twijfel over voldoende inname via voeding thiamine). Continueren indien twijfel abstinentie of voedingstoestand of indien specifieke somatische problemen zoals opnameproblemen zoals bijvoorbeeld gastritis.
Bron:
Standaard thiamine vanuit Korsakov kenniscentrum
Dosering + opmerkingen
Thiamine
Geneesmiddelnaam
2 maal daags 50 mg thiamine per os, in combinatie met vitamine B-
Naslagwerk en bronvermelding:
Korsakov kenniscentrum -
NHG standaard -
Milde vorm:
Gedurende 3 tot 5 dagen: eenmaal daags 250 mg thiamine i.m. of i.v., in combinatie met (eenmaal daags oraal) vitamine B-
Dreigende situatie / mogelijk ernstig gebrek:
3 maal daags 500 mg thiamine i.v. (langzaam in 100 ml fysiologisch zout), in combinatie met (driemaal daags oraal) vitamine B-
Acuut dreigende situatie:
2 maal daags 50 mg thiamine per os, in combinatie met vitamine B-
Onderhoudbehandeling na diagnose Korsakov:
In praktijk indien alcoholabstinent en goede voedingstoestand 1 jaar na opname stop suppletie. Eventueel ook te overwegen i.p.v. alleen thiamine vit B complex te blijven voorschrijven (als enige twijfel over voldoende inname via voeding thiamine). Continueren indien twijfel abstinentie of voedingstoestand of indien specifieke somatische problemen zoals opnameproblemen zoals bijvoorbeeld gastritis.
Gestabiliseerde fase na 1 jaar bij Korsakov:
index | bloed/intern | anemie | thiaminegebrek | refeedingsyndroom | kalium tekort | vitamine D tekort | vitamines | START-
pagina 279