Apothekers kunnen de rekenformules gebruiken om de creatinineklaring in te schatten. De meest toegepaste formules zijn de Modification of Diet in Renal Disease (MDRD) -formule en de Cockcroft-Gault-formule. Een nieuwe formule is de Chronic Kidney Disease Epidemiology Collaboration (CKD-EPI). Deze formules zijn geschikt voor toepassing bij volwassenen.
De MDRD-formule
De MDRD-formule geeft een schatting van de glomerular filtration rate (GFR) op basis van serumcreatinineconcentratie, geslacht, leeftijd en ras. De MDRD-formule corrigeert naar 1,73 m2 lichaamsoppervlak en geeft de geschatte glomerular filtration rate (GFR) weer in ml/min/1,73 m2. De MDRD-formule is betrouwbaarder dan de Cockckroft-Gault-formule voor het schatten van de nierfunctie tussen 20-60 ml/min/1,73 m2. De MDRD-formule is niet afhankelijk van het lichaamsgewicht. Daardoor is deze formule minder gevoelig voor verstoorde verhoudingen tussen spiermassa en lichaamsgewicht. Omdat de MDRD-formule uitgaat van een standaard normaal gewicht kan de MDRD-formule beter niet worden toegepast bij personen met ondergewicht (overschatting) en gespierde sporters (onderschatting). De MDRD-formule is gevalideerd tot 70 jaar.
In 2007 is een modificatie van de originele MDRD-formule gepubliceerd. Deze gemodificeerde formule corrigeert op basis van een creatininebepaling welke is gemeten met behulp van de gecompenseerde Jaffé-methode en is gekalibreerd op de internationale referentiemethode IDMS.
De Cockcroft-Gault-formule
De Cockcroft-Gault-formule geeft een schatting van de creatinineklaring op basis van serumcreatinineconcentratie, geslacht, leeftijd en lichaamsgewicht. De Cockcroft-Gault-formule geeft de geschatte creatinineklaring weer in ml/min. In de Cockcroft-Gault-formule wordt het lichaamsgewicht als maat voor de spiermassa gebruikt, waardoor bij personen met overgewicht de nierfunctie kan worden overschat. Dit geldt ook voor mensen die een spiermassa hebben die naar verhouding sterk is afgenomen. Toepassing van de Cockcroft-Gault-formule leidt bij ouderen mogelijk tot onderschatting van de nierfunctie.
De Chronic Kidney Disease Epidemiology Collaboration (CKD-EPI)
De nieuwe CKD-EPI-formule geeft, net als de MDRD-formule, een schatting van de glomerular filtration rate (GFR) op basis van serumcreatinineconcentratie, geslacht, leeftijd en ras. De CKD-EPI formule corrigeert naar 1,73 m2 lichaamsoppervlak en geeft de geschatte GFR weer in ml/min/1,73 m2. De CKD-EPI-formule is even betrouwbaar als de MDRD-formule, maar is nauwkeuriger bij patiënten met relatief goede nierfunctie. Bij GFR 60-90 ml/min liggen de uitslagen van de CKD-EPI-formule dichter bij de werkelijke GFR dan die van de MDRD formule.
Berekening 24-uurs urine
De berekening gebaseerd op de 24-uursurineverzameling berekent de creatinineklaring op basis van de concentratie creatinine in het bloed en in de urine.
Creatinine wordt voornamelijk via glomerulaire filtratie uit het bloed verwijderd en met de urine uitgescheiden. Een klein deel creatinine, 15-20%, wordt actief via tubulaire secretie uitgescheiden. Dit betekent dat de berekende creatinineklaring de werkelijke glomerulaire filtratiesnelheid (GFR) overschat. Naarmate de filtratiecapaciteit van de nieren afneemt, kan het aandeel tubulaire secretie aanzienlijk toenemen. Bij beoordelen van de creatinineklaring moet hiermee rekening worden gehouden.
Formule van Schwartz
Bij kinderen wordt de formule van Schwartz toegepast. Met deze formule kan de nierfunctie worden geschat voor meisjes van 1-17 jaar en voor jongens van 1-14 jaar. In 2009 is een gereviseerde Schwartz-formule gepubliceerd die is gekalibreerd op de internationale referentiemethode IDMS. Bekijk hieronder de Revised Schwartz-formule:
GFR (ml/min/1,73 m2 ) = (36,2 x lengte in cm) / serumcreatinine in µmol/l
GFR (ml/min/1,73 m2) = (0,41 × lengte in cm) / serumcreatinine in mg/dl
KNMP rekenmachine voor berekening van de creatinineklaring (Creatinineklaring Schatting volgens MDRD, Cockcroft Gault en CKD-EPI)
Bron: KNMP
Rekenformules creatinineklaring
