Equivalent doseringen van steroïden
Medicament
|
Relatieve gluco-
corticoïde werking
|
Relatieve mineral-corticoïde werking
|
Halfwaarde tijd
|
Hydrocortison (index)
|
1
|
1
|
1,3-3
|
Cortison
|
0,8
|
0,8
|
0,5
|
Predniso(lo)n
|
4
|
0,8
|
2-4
|
Methylprednisolon
|
5
|
0,5
|
1,8-5,2
|
Dexamethason
|
25
|
0
|
3-6
|
Fludrocortison
|
10
|
125
|
>3,5
|
De bijnierschors produceert onder andere de corticosteroïden cortisol (het “stresshormoon”) in de zona fasciculata onder invloed van ACTH, en aldosteron in de zona glomerulosa. Door de aanwezigheid van glucocorticoïd receptoren in bijna alle lichaamscellen heeft cortisol effect op verschillende orgaansystemen: het musculoskeletale, cardiovasculaire, respiratoire, endocriene en centrale zenuwstelsel. Logischerwijs leidt een tekort aan cortisol tot ernstige klinische verschijnselen. Aldosteron bevordert de uitwisseling van natriumionen tegen kalium- en waterstofionen in de distale tubulus van de nier en speelt zo een belangrijke rol in de menselijke hemodynamiek. Als een patiënt bijnierschorsinsufficiëntie ontwikkelt, is suppletie van glucocorticoïden en/of mineralocorticoïden nodig. Tevens worden glucocorticoïden in de kliniek ingezet als immunosuppressiva of ter bestrijding van symptomen bij (cerebraal) oedeem.
De beschikbare medicijnen hebben een verschillende relatieve gluco- en mineralocorticoïde werking, zoals is aangegeven in onderstaande tabel. Zo heeft prednison een viermaal zo sterke glucocorticoïde werking als hydrocortison en is dexamethason 25 maal zo sterk als hydrocortison. Daarentegen is de relatieve mineralocorticoïde werking van prednison 0.8 in vergelijking met hydrocortison en heeft fludrocortison een 125 maal zo sterke mineralocorticoïde werking als hydrocortison.
Omrekenen gaat als volgt:
1mg predniso(lo)n heeft een “relatieve corticosteroïde werking” gelijk aan 4 (t.o.v. Hydrocortison).
1mg dexamethason is 25/4 x sterker (=6,25) dan predniso(lo)n.
De halfwaarde tijd wordt bij het omrekenen buiten beschouwing gelaten.
Handig is hierbij ook de “steroid conversion calculator” hier kan men eenvoudig steroïden omrekenen.