Refeedingsyndroom

Suzanne Arts en Evelien Antonius FTO 10-2023

Behandelplan:

1. Labdiagnostiek.
2. Suppletie.
3. Voeding.
4. Vocht.
5. Monitoring.  

1 Lab diagnostiek:

Biochemische refeeding meestal binnen 72 uur na het starten van voeding.

Minimaal 3 dagen, herhaal op indicatie bij afwijkende of klinische relevante uitslagen.

Wat is ondervoeding?

Prevalentie van ondervoeding bij ouderen binnen WZW (Werkgeversvereniging Zorg en Welzijn) en thuiszorg 19% (volgens Landelijk Platform Zorgcoördinatie in 2015).

Refeeding syndroom:

• Herintroductie van koolhydraten bij ondervoede patiënten.
• Kenmerkt zich door verlaagde elektrolytenplasmaconcentraties (verschuiving in vocht en elektrolyten tussen lichaamscompartimenten).
• Symptomen kunnen variëren (van geringe klachten tot ernstige neurologische of cardiale verschijnselen).

Tijdens een periode van vasten past het metabolisme aan van een situatie waarin koolhydraatverbranding de voornaamste energiebron vormt.

• Glycogenolyse: glucose komt vrij uit glycogeen dat is opgeslagen in de lever (voorraad is na 12-24 uur op).
• Glucogenogenese: vindt plaats in de lever. Glucose wordt gevormd uit o.a. ketonen, glycerol en aminozuren, die vrijkomen uit vetweefsel en spieren.
• Vrije vetzuren worden in de lever omgezet in ketonen en vormen directe energiebron voor weefsels.

Risicopatiënten:

Lage intake van nutriënten en/of ongewenst gewichtsverlies;

• Laag-calorisch dieet, neurologische aandoening, alcoholmisbruik, ouderen met comorbiditeiten, oncologiepatiënten, chronische infectieziekten, postoperatieve patiënten, anorexia nervosa.

Oorzaken:

• Verlies van nutriënten en/of verminderde nutriënten absorptie;
• IBD, chronische pancreatitis, short bowel syndroom, hoge doses diuretica, chronisch gebruik antacida, na bariatrische chirurgie.
• Chronische infectieziekten (HIV, AIDS, tuberculose).
• Disfunctie maagdarmkanaal (bijvoorbeeld CF, sclerodermie, malabsorptie).
• Gebruik van hoge doses diuretica (verlies van elektrolyten).
• Chronisch gebruik van antacide (magnesium- en aluminiumzouten binden fosfaat).

Signaleren van risico patiënten

De patiënt heeft één of meer van de volgende kenmerken:

• BMI < 16kg/m2
• >15% ongewenst gewichtsverlies in de laatste 3-6 maanden.
• > 10 dagen geen / te verwaarlozen (geschat < 100 kcal per 24 uur) intake.
• Lage electrolyt plasmawaarden (kalium, fosfaat, magnesium) voor start voeding.

 OF

De patiënt heeft twee of meer van de volgende kenmerken:

• BMI < 18,5kg/m2.
• >10% ongewenst gewichtsverlies in de laatste 3-6 maanden.
• >5 dagen geen / te verwaarlozen (geschat < 100 kcal per 24 uur) intake.
• Geschiedenis van alcohol- of medicatiegebruik waaronder misbruik van insuline, chemotherapie, zuurremmers of diuretica.

Bron: NICE Clinical guideline CG32. Nutrition support in adults; 2006.

2 Suppletie

Elektrolyt suppletie:

Laagdrempelig suppleren bij klinisch relevante lage en laag-normale concentraties.

Up-to-date suppletie beleid zie ‘Het Acute Boekje’.

3 Voeding (dietiste in consult vragen!)

Starten van laagcalorische voeding

Opbouwschema:

• Dag 1: 10 kcal / kg / dag.
• Dag 2: 15 kcal / kg / dag.
• Dag 3: 20 kcal / kg / dag.
• Vanaf dag 4: volledige behoefte

Indien geen symptomen dan kan het sneller worden opgehoogd.

Als elektrolytsuppletie nodig is:

• Voeding continueren.
• Bij ernstige elektrolytdaling voeding tijdelijk niet ophogen tot stabilisatie.

4 Vocht

• Behoud evenwichtige vochtbalans, maximaal +500ml.
• Gemiddelde behoefte 20-30 ml / kg / 24 uur totaal vocht.

5 Monitoring

• Voeding zo nodig bijstellen
• Elektrolyten, vochtbalans en het gewicht(verloop) tijdens opbouw van de voeding.
• Aanvullende controles (nierfunctie, hartritme, enz.) afhankelijk van de klinische situatie van de patiënt.

Screening:

Het ontstaan van refeeding syndroom is afhankelijk van;

• De ernst van de ondervoeding.
• Te snelle of grote hoeveelheden voeding in beginfase.
• Geen adequate suppletie van elektrolyten of thiamine.
• Patiëntgerelateerd: alcoholisme, gastro-intestinale ziekten.

SNAQRC Short Nutritional Assessment Questionnaire Residential Care (voor de verpleeg- en verzorgingshuizen). Deze en meer meetinstrumenten voor de zorg zijn te vinden op de website meetinstrumentenzorg.nl.

Naslagwerk en bronvermelding:

Nederlands Voedingsteam Overleg (NVO). NVO Richtlijn Refeedingsyndroom, november 2019. Beschikbaar via: Refeeding Syndroom (zakboekdietetiek.nl)

Lambers W.M. et al. Het ‘refeeding’-syndroom, april 2015. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde.

Brinkman D.J. et al. Thiamine bij een alcoholstronis en Wernicke-encefalopathie, februari 2018. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde.

Marik PE, Bedigian MK. Refeeding hypophosphatemia in critically ill patients in an intensive care unit. A prospective study. Arch Surg. 1996 Oct

Rio A, Whelan K, Goff L, Reidlinger DP, Smeeton N. Occurrence of refeeding syndrome in adults started on artificial nutrition support: prospective cohort study. BMJ Open. 2013 Jan 11

Halfens R.J.G. et al. Landelijke Prevalentiemeting Zorgproblememen: Rapportage resultaten 2015, 2015. Beschikbaar via: Een uitkomst voor iedere zorginstelling - LPZ (lpz-um.eu)

Stuurgroep ondervoeding. Richtlijn ondervoeding, januari 2019. Beschikbaar via: www.kenniscentrumondervoeding.nl

 2023-10-23 Refeeding syndroom.pptx FTO presentatie