Eczeem, urticaria, bulleus pemfigoïd en psoriasis

Ingrid van Soest FTO 12-2022

Hydrocortison

Triamcinolon

Betamethasonvaleraat

Clobetasol propionaat

crème, vetcrème, zalf.

1 dd of intermitterend (4 dagen cortico, 2-3-4 dagen indifferent middel). Om de juiste hoeveelheid te smeren , klik hier (uitleg over vingertop eenheid).

1 dd of intermitterend. Om de juiste hoeveelheid te smeren , klik hier (uitleg over vingertop eenheid).

crème, zalf, lotion

1 dd 14 dagen, daarna 4 dagen wel, 3 dagen niet (Betnelan). Om de juiste hoeveelheid te smeren , klik hier (uitleg over vingertop eenheid).

crème, zalf, lotion

1 dd 14 dagen, daarna 4 dagen wel, 3 dagen niet. Om de juiste hoeveelheid te smeren , klik hier (uitleg over vingertop eenheid).

crème, vetcrème, zalf.

Geneesmiddelnaam

Dosering + opmerkingen

Klasse 1 steroïden

Geneesmiddelnaam

Dosering + opmerkingen

Klasse 2 steroïden

Geneesmiddelnaam

Dosering + opmerkingen

Klasse 3 steroïden

Geneesmiddelnaam

Dosering + opmerkingen

Klasse 4 steroïden

Droge huid

Droge huid (xerosis cutis of xeroderma) ontstaat door een te laag watergehalte in de hoornlaag. Dit zorgt voor verruwing van het huidoppervlak en verhoogde verdamping.

Eczeem bij ouderen gaat vaak samen met xerosis cutis.

• Veranderd immuunsysteem bij ouderen → pro inflammatoir en veranderde functie van B en T cellen.
• Verminderde barrière functie → minder lipiden en verhoogde pH terwijl enzymen, nodig voor herstel juist zuur milieu nodig hebben, gevolg is verhoogde permeabiliteit van de epidermis → dehydratie en droge huid.
• Waterbindingscapaciteit stratum corneum minder en talgklieren minder actief.
• Vrijkomen cytokinen → inflammatoire dermatose bijvoorbeeld eczeem.
• Epitheliale scheurtjes → porte d’entrée voor micro organismen, irriterende stoffen en allergenen.

Denk er aan dat eczeem ook kan worden uitgelokt door medicatie

• Verdacht middel op proef minimaal 2-3 maanden staken
• Eventueel alternatief middel in overleg met de apotheker

Asteatotisch eczeem

Asteatotisch (craquele) eczeem van de droge huid.

Behandeling

• Beperken van het (heet) douchen/baden.
• Gebruik van speciale wasolie/waszeep bijvoorbeeld melkzuurcreme 30mg/gr zalf cetomacrogol.
• Dagelijks insmeren indifferente crème/zalf → ureum bevattend (vermindert hyperkeratose en verhoogt de waterbindingscapaciteit van de huid bijvoorbeeld (ureum 100 mg/gr creme lanette).
• Indien mogelijk verhogen luchtvochtigheid.
• Eventueel corticosteroïden lokaal.

Seborrhoïsch eczeem

Meest voorkomende vorm van eczeem bij volwassenen

• Vaker bij mannen.
• Milde variant: hoofdroos.
• Huiddelen met verhoogde talgproductie en in lichaamsplooien.
• Mild tot vurig, matig begrensd erytheem met gelige squamae.
• Komt vaak voor bij M. Parkinson (ook verhoogde talgproductie).

Behandeling

• Symptomatisch behandelen, vaak recidieven.
• Antimycotica: Ketoconazol shampoo 2% 2x per week bij mild seborrhoisch eczeem op de hoofdhuid.
• Bij matig/ernstig eczeem: corticosteroiden klasse 2-3 emulsie/lotion.
• Gezicht /romp → hydrocortison 1% met miconazol 2% of ketoconazol 2%.
• Ernstig eczeem: triamcinolon 0,1% met ketoconazol 2%. Bij veel recidieven eventueel intermitterend (3 dagen wel, 4 dagen niet).

Zie voor meer voorbeelden seborrhoïsch eczeem voorbeelden (268).

meest voorkomende locaties voor

seborrhoïsch eczeem

Nummulair eczeem

• Oorzaak onbekend.
• Onderbenen, armen en romp.
• Veel jeuk.
• Moeilijk te differentiëren van psoriasis, dermatomycose, M. Bowen.
• Secundaire infecties.

Behandeling

• corticosteroiden klasse 2-4
• Bij secundaire infectie hierbij: locale of orale antibiotica tegen S. Aureus.

Zie voor meer voorbeelden nummulair eczeem voorbeelden (261).

Hypostatisch eczeem/ stasis dermatitis

• Gaat vaak samen met chronische veneuze insufficientie / veneuze hypertensie en ontstaan van veneuze ulcera
• Onderbenen, erytheem en schilfering met tekenenvan veneuze insufficientie/veneuze hypertensie : bruine verkleuring, oedeem, varices, purpura, ulcera
• Vaak samen met een contact allergie : 58 - 86% van patienten met veneuze ulcera wordt allergisch voor wondmiddelen/verbandmiddel
• Diagnose : bij bekende veneuze problematiek dd asteatotsich eczeem contact allergisch eczeem of erysipelas (indien eenzijdig)
• Behandeling: compressie therapie, evt behandelen varices, emolientia, en corticosteroiden

Contact allergisch eczeem

• Kans neemt toe met stijgen van de leeftijd.
• Behandeling: eliminatie van het allergeen, emolliensia en eventueel corticosteroïden.

Zie voor meer voorbeelden allergisch contacteczeem voorbeelden (240).

Lichen simplex

• Vaak een solitaire laesie.
• Mensen met atopische constitutie.
• Heftige jeuk → krabben → gelichenificeerde laesie.
• Therapie : doorbreken krabgedrag, occlusie mbv folie eventueel in combinatie met corticosteroïden.

Atopisch eczeem (= constitutioneel eczeem)

• Meestal op de kinderleeftijd.
• Atopische constitutie: samen met astma en hooikoorts.
• 2-10% ook op volwassen leeftijd klachten met vele exacerbaties en remissies.
• Stress speelt een rol.

Zie voor meer voorbeelden atopisch (consitutioneel) eczeem voorbeelden (242).

Bron: Huidziekten.nl - Website voor huidziekten

Een gegeneraliseerde vorm van scabies uitslag kan ook lijken op eczeem, hier moet men aan denken als eczeem niet reageert op therapie. Vaak zijn er dan meerdere patiënten met jeuk en huidafwijkingen op een afdeling.

Klassiek zijn gangetjes tussen de vingers, rond de polsen en rond genitaliën.

Urticaria

• Verdwijnen vaak binnen 24 uur, maar er kunnen steeds nieuwe ontstaan.
• Evt aftekenen een kwaddel aftekenen en vervolgen.
• Vaak met jeuk en krabben gepaard en zo ook eczemateuze huidafwijkingen erbij.
• Kan langer dan 6 weken bestaan → chronische urticaria , oorzaak vaak niet gevonden.
• Behandeling: anti histaminica, soms prednison kortdurend.

Zie voor meer voorbeelden urticaria voorbeelden (273).

Psoriasis

• Chronische erythemato squameuze huidaandoening .
• Exacerbaties en remissies, familiair bepaald.
• Vaak met  nagelafwijkingen en arthritis.
• Uitgebreide behandelschem’ s vaak verwijzing dermatoloog

Psoriasis vulgaris (gewone psoriasis) is de term voor de klassieke psoriasis, met scherp begrensde verheven erythemato-papulo-squameuze lesies (plaques, papels) van wisselende grootte op de voorkeurslokalisaties (strekzijde elleboog en knie, vaak symmetrisch, stuit boven bilspleet, behaarde hoofd, rond de navel). Onbehandeld zijn de plekken wit en schilferend (kaarsvetfenomeen). Psoriasis kan over het gehele lichaam aanwezig zijn (erytrodermie) en kent topografische varianten en morfologische varianten. Psoriasis komt bij 2-4% v.d. Nederlandse bevolking voor. Het kan op elke leeftijd beginnen, ongeacht of het in de familie voorkomt, en heeft een chronisch karakter.

Behandeling:

lokale therapie, tenzij de psoriasis zeer uitgebreid is. Meestal een klasse III-IV corticosteroïd of een combinatie preparaat (Diprosalic, calcipotriol / betamethason). Zie verder: huidziekten.nl psoriasis en voorbeelden psoriasis (267).

Bron: huidziekten.nl psoriasis

Bulleus pemfigoïd

• Bulleus pemfigoïd = parapemphigus.
• Auto immuun blaar ziekte: auto antistoffen tegen verbindingseiwitten in basaalmembraan tussen epidermis en dermis.
• Komt vaker voor bij ouderen.
• Soms geïnduceerd door medicatie.
• Soms ervoor eczemateuze afwijkingen.
• Huidbiopt, behandeling locaal en oraal corticosteroïden en soms andere immunosupressiva als azathioprine of methotrexaat.

Zie voor meer informatie huidziekten.nl → parapemphigus

Zie voor meer voorbeelden parapemphigus voorbeelden (262).

Zie voor meer voorbeelden psoriasis voorbeelden (267).

Eczeem

w

w

Naslagwerk en bronvermelding:

NHG standaard - Bacteriële huidinfecties

NHG standaard - Eczeem

NHG standaard - Dermatomycosen

NHG standaard - Psoriasis

Huidziekten.nl - Website voor huidziekten

Algemene adviezen bij behandeling met corticosteroiden

• Bij gebruik van corticosteroïden; tevens doorsmeren met indifferente middelen, bv 1 uur smeren na smeren van de corticosteroïden.
• Zalfbasis heeft de voorkeur bij droog, crème liever bij nattend eczeem.
• Locale corticosteroiden geven: remming ontstekingsreactie, remming celdeling en vasoconstrictie.
• Klasse 2/3: tweemaal daags smeren is niet bewezen beter dan éénmaal daags smeren!
• Ernstig eczeem: klasse 3/4 éénmaal daags max 2-3 weken.
• Zo snel mogelijk over op lagere klasse en eventueel “pulse therapie” toepassen: Klasse 2, 1 dd gedurende 2-4 dagen wel en de rest van de dagen niet smeren.
• Calcineurine remmers: tacrolimus en pimecrolimus → in overleg met een dermatoloog starten.