Naslagwerk en bronvermelding:

Parkinsonisme

Multidiscplinaire richtlijn Parkinson in het verpleeghuis (PDF)

NHG Standaard Parkinson

Levodopa/carbidopa

Start 3 dd 1 tablet 62,5 mg, op basis van effect en bijwerkingen langzaam ophogen naar 3 dd 100/25 mg.

Erasmus Medisch Centrum Richtlijn Ziekte van Parkinson: diagnostiek en behandeling (PDF)

Parkinson-vereniging.nl Kwaliteitsstandaard Atypische parkinsonismen

Bart Zick en Laura van der Linden FTO 12-2023

2023-12-04 Parkinson.pptx PFTO presentatie

Parkinsonisme is een verzamelnaam voor een aantal aandoeningen die lijken op idiopathische vorm van

M. Parkinson.

Oorzaken van Parkinsonisme:

• Vasculair parkinsonisme.
• Medicamenteus-geïnduceerd Parkinsonisme is typisch maar niet uitsluitend symmetrisch en zonder rusttremor.
• alle typische antipsychotica, o.a. haloperidol (>10%).
• bepaalde atypische antipsychotica, o.a. risperidon (>10%), olanzapine (>10%).
• anti-epileptica: valproïnezuur (1-10%).
• anti-emetica: metoclopramide (1-10%).

Let op: Medicamenteus-geïnduceerd Parkinsonisme kan weken tot maanden na het staken van het middel blijven bestaan (!)

• Multi systeem atrofie (MSA)
• Corticobasale degeneratie (CBD)
• Lewy Body dementie
• Progressieve supranucleaire verlamming (PSP)

Behandeling Parkinsonisme

• Is er sprake van medicamenteus-geïnduceerde parkinsonisme? Indien mogelijk staken van het middel dat Parkinsonisme uitlokt.
• Behandeling van parkinsonisme is grotendeels dezelfde als die bij M. Parkinson. Levodopa echter minder goed effectief. Een hogere dosering levodopa wordt vaak niet goed getolereerd (bijwerkingen).
• Aandacht voor fysio- / beweegtherapie.

Stap 1:

Uitsluiten medicamenteus-geïnduceerde parkinsonisme

 Stap 2:

1e keus: levodopa. Echter, slechts circa 30% van patiënten reageert op levodopa

Behandeling vooral symptomatisch en ondersteunend, en vindt vaak plaats o.b.v ‘trial-and-error’

Start met levodopa/carbidopa (=Sinemet ®) 3 dd 50/12,5 mg, op basis van effect en bijwerkingen langzaam ophogen naar 3 dd 100/25 mg.

Om te bepalen of levodopa effectief is, minstens 3 maanden dosering van minimaal dagdosering van 1000 mg/dag (indien getolereerd).

Let op: bijwerkingen: orthostatische hypotensie, misselijkheid/braken, dystonie, hyperseksualiteit, dyskinesieën.

Bij misselijkheid: domperidon (max. 3 dd 10 mg), hierbij ECG-controle! (i.v.m. verlengde QTc-tijd).

Stappenplan behandeling van Parkinsonisme

Naast deze stappen Niet-motore symptomen (autonome disfunctie, neuropsychiatrische symptomen)

Zie richtlijnen zoals bij M. Parkinson voor niet-medicamenteuze en medicamenteuze opties.

Let op: bijwerkingen van verschillende medicamenten!

Ondersteunende therapie

• Fysiotherapie/beweegtherapie
• Ergotherapie
• Goede voeding

Vasculair (bij relevante levensverwachting): medicatie volgens CVRM

Geneesmiddelnaam

Dosering + opmerkingen

Behandeling Parkinsonisme