M. Parkinson overzicht
Hypokinetisch rigide syndroom
Er zijn 3 Kernsymptomen:
Bradykinesie (= langzaam bewegen)
Rusttremor (= bibberen)
Asymmetrie (= aan een zijde)
Reageert goed op medicatie
Langzame progressie
1
2
3
De ziekte van Parkinson is een progressieve neurodegeneratieve aandoening.
Morbus Parkinson
Oorzaken van parkinsonisme (zie voor meer informatie de pagina parkisonisme (154))
Parkinsonisme
Bart Zick en Laura van der Linden FTO 12-
“Parkinsonisme” een verzamelnaam voor een aantal aandoeningen die lijken op M. Parkinson. Maar ze zijn toch anders. Ze veroorzaken vergelijkbare klachten als M. Parkinson.
Kenmerkend voor de ziekte van Parkinson is bradykinesie in combinatie met één of meer van de volgende symptomen: rigiditeit, rusttremor, houdings-
Oorzaak: er wordt te weinig dopamine aangemaakt in de substantia nigra. Functioneert als neurotransmitter (en soms als hormoon) op verschillende plaatsen in het lichaam. De neurotransmitter speelt een belangrijke rol bij motivatie, regelen van beweging en het ervaren van genot, blijdschap en welzijn.
Parkison anatomie en classificatie → Zie voor verdere uitleg deze pagina (141).
Parkison symptomen → Zie voor verdere uitleg deze pagina (141).
M. Parkinson behandeling
2019-
2023-
4 dd 200mg.
Toevoegen COMT-
Catechol-
-
-
-
Voordelen:
Minder motorische bijwerkingen door minder sterk effect.
Nadelen:
Vaker bijwerkingen zoals hallucinaties en hypotensie.
COMT-
Geneesmiddelnaam
Dosering + opmerkingen
Anatomie en symptomen:
Zie op deze pagina de belangrijkste symptomen,anatomie en classificatie van Parkinson (141).
Wat te doen bij:
Onvoldoende effect behandeling:
Wearing off fenomeen:
Meer achtergrond informatie voor de behandeling van M. Parkinson
Peak dose dyskinesieën: De meest voorkomende vorm van dyskinesie is ‘peak-
Onvoldoende effect behandeling en onvoorspelbare respons fluctuaties: → Zie voor een stroom schema bij behandeling en voor verdere uitleg en de mogelijkheden van invasieve behandeling de pagina onvoldoende effect behandeling (144).
Dementie, psychose en depressie bij M. Parkinson: → Zie voor verdere uitleg de pagina dementie, psychose en depressie (147).
Overmatig speekselvloed: Ongewild speekselverlies (kwijlen) komt veel vaker voor bij parkinsonpatiënten dan gedacht → zie voor verdere uitleg en behandeling de pagina overmatig speekselvloed (150).
Dysfagie (slikproblemen) bij M. Parkinson: → een stappenplan op de pagina dysfagie (151).
Bijwerkingen van medicatie: → Zie voor verdere uitleg over de belangrijkste bijwerkingen de pagina bijwerkingen van medicatie (152).
NHG standaard -
YouTube film -
Parkinsoninzorg.nl -
Parkinsonnet.nl -
Multidiscplinaire richtlijn Parkinson in het verpleeghuis (pdf)
NHG Standaard Parkinson
Parkinsontv.nl -
Website Parkinson Archipelzorggroep -
KNGF-
Erasmus Medisch Centrum Richtlijn Ziekte van Parkinson: diagnostiek en behandeling (pdf)
Parkinson-
Naslagwerk en bronvermelding:
Start 1 tablet '125' 2-
200 mg per keer tot max 10x daags, individueel in te stellen.
Levodopa/carbidopa of levodopa/benserazide
Geneesmiddelnaam
Dosering + opmerkingen
Bij slikstoornissen kan worden overwogen om levodopa/benserazide dispers te geven, deze kun je op de tong laten smelten. 200 mg per keer tot max 10x daags, individueel in te stellen. Zie voor meer informatie en een stappenplan de pagina dysfagie (151).
Bij een dagdosering levodopa tot 500 mg/dag: omzetten naar rotigotine pleister 2 mg / 24 uur
Bij een dagdosering levodopa 500-
Bij een dagdosering levodopa 1000-
Bij een dagdosering levodopa 1500-
Behandeling van Parkinson met ernstige dysfagie (slikstoornissen):
:
Zie voor meer informatie en een stappenplan de pagina dysfagie (151)
Geneesmiddelnaam
Dosering + opmerkingen
Parkinson medicijnen en hun werking: |
|
Levodopa |
Tekort aan dopamine aanvullen in de hersenen |
Dopamineagonisten |
Stimuleren dopaminereceptoren |
COMT- |
Remmen afbraak levodopa |
MAO- |
Remmen afbraak dopamine |
Levodopa:
Levodopa is een dopamineprecursor die de bloed-
Voorbeelden van middelen met levodopa:
In principe is een medicamenteuze therapie met levodopa al gestart via de neuroloog.
Psychotische symptomen.
Dopamine-
Voorbeelden van dopamine agonisten:
COMT-
Reversibele remming (hoofdzakelijk perifeer) van het enzym Catechol-
Hierdoor wordt de perifere omzetting van levodopa geremd en blijft meer levodopa beschikbaar voor transport naar de hersenen.
Doel: verminderen van off-
1e keus: entacapon, tegelijkertijd met levodopa + decarboxylaseremmer (carbidopa, benserazide).
Overige mediamenteuze opties:
Deze middelen zijn vaak niet (meer) geschikt in gevorderde fase van de ziekte van Parkinson.
Voeding:
Signaleren van vragen over het gebruik van vitaminen-
Alert zijn op klachten van algemene malaise of afwijkingen passend bij polyneuropathie.
Bij verdenking op polyneuropathie, bloedonderzoek: vitamine B6, B11, B12 (+ homocysteïne en methylmalonzuur).
Let op: Bij het voorschrijven van ijzerpreparaten: dit niet gelijktijdig in te nemen met de levodopa (en/of carbidopa. Tijdsinterval zo groot mogelijk (minimaal 1 uur er voor of daarna)!
pagina 140
index | tr.neurologicus | Parkinson | * symptomen, anatomie en classificatie | * onvoldoende effect behandeling | * wearing off fenomeen | * peak dose dyskinesieen |
* dementie, psychose en depressie bij Parkinson | * overmatig speekselvloed | * dysfagie | * bijwerkingen van medicatie | * medicatie effect bij Parkinson