parkinson140

M. Parkinson overzicht

Hypokinetisch rigide syndroom

Er zijn 3 Kernsymptomen:

Bradykinesie (=langzaam bewegen)

Rusttremor (=bibberen)

Asymmetrie (=aan een zijde)

Reageert goed op medicatie

Langzame progressie

De ziekte van Parkinson is een progressieve neurodegeneratieve aandoening.

Morbus Parkinson

Vasculair Parkinsonisme
Multi systeem atrofie (MSA)
Medicamenteus Parkinsonisme

Oorzaken van parkinsonisme

Parkinsonisme

Maggy van den Brand en Léontine Bollen FTO 09-2019

“Parkinsonisme” een verzamelnaam voor een aantal aandoeningen die lijken op M. Parkinson. Maar ze zijn toch anders. Ze veroorzaken vergelijkbare klachten als M. Parkinson.

Kenmerkend voor de ziekte van Parkinson is bradykinesie in combinatie met één of meer van de volgende symptomen: rigiditeit, rusttremor, houdings- en balansstoornissen.

Oorzaak: er wordt te weinig dopamine aangemaakt in de substantia nigra. Functioneert als neurotransmitter (en soms als hormoon) op verschillende plaatsen in het lichaam. De neurotransmitter speelt een belangrijke rol bij motivatie, regelen van beweging en het ervaren van genot, blijdschap en welzijn.

Corticobasale degeneratie (CBD)
Lewy Body dementie
Progressieve supranucleaire verlamming (PSP)

Parkison anatomie → Zie voor verdere uitleg deze pagina (141).

Parkison symptomen → Zie voor verdere uitleg deze pagina (141).

Parkison classificatie → Zie voor verdere uitleg deze pagina (141).

Levodopa/carbidopa

Start 1 tablet '125' 2-4 dd 1, individueel in te stellen.

Levodopa/benserazide

200 mg per keer tot max 10x daags, individueel in te stellen.

M. Parkinson behandeling

Entacapon

4 dd 200mg.

Toevoegen COMT-remmer. Verminderen “off-tijd” die gepaard gaat met obstipatie, misselijkheid, braken en dyskinesieën. COMT-remmer gelijktijdig innemen met levodopa.

Catechol-O-methyltransferase-(COMT-)remmers, remmen perifeer de omzetting van levodopa tot 3-methoxy-4-hydroxy-L-fenylalanine waardoor de beschikbare hoeveelheid dopamine in de hersenen hoger wordt. Hierdoor zal de plasma-levodopa-spiegel minder fluctueren, neemt de 'on'-tijd toe, verminderen de motorische stoornissen en kan een verlaging van de dagelijks benodigde dosis levodopa met 10% bereikt worden.

- Verminderen off-tijd die gepaard gaat met obstipatie, misselijkheid, braken en dyskinesien.

- Innemen gelijktijdig met levodopa.

- Eerste keus comtan(entacapon) 200mg.

Voordelen:

Minder motorische bijwerkingen door minder sterk effect.

Nadelen:

Vaker bijwerkingen zoals hallucinaties en hypotensie.

Anatomie en symptomen:

Zie op deze pagina de belangrijkste symptomen,anatomie en classificatie van Parkinson (141).

Wat te doen bij:

Onvoldoende effect behandeling:

Ga na of er redenen zijn voor verminderde werkzaamheid van medicatie.
Is medicatie wel optimaal gedoseerd? → Zie voor verdere uitleg en een registratie formulier de pagina medicatie effect bij Parkinson (152).
Is er wel sprake van Parkinsonisme, stop dan de behandeling.
Zie voor verdere uitleg effect behandeling de pagina onvoldoende effect behandeling (144).

Wearing off fenomeen:

Toevoegen van COMT remmer, dit verminderd de off tijd die gepaard gaat met obstipatie, misselijkheid, braken en dyskinesieen.
Entacapon 200 mg tegelijkertijd innemen met elke levodopa dosering.
Zie voor meer uitleg de pagina wearing off fenomeen (145).

Levodopa/carbidopa of levodopa/benserazide

COMT-remmer

Geef voor de nacht een tablet met gereguleerde afgifte, bij hinderlijke off momenten gedurende de nacht of vroege ochtend.
Indien geen effect medicatie na 4 weken 1000 mg per dag medicatie stoppen → geen M. Parkinson, maar andere oorzaak hypokinetisch rigide syndroom.
Stop medicatie nooit bij bedlegerigheid of hallucinaties.

Start 62,5 mg 3 dd na 2 weken ophogen naar 3 dd 125 mg.
Daarna ophogen met 125 mg per week op geleide van symptomen.
Niet bang zijn voor dyskinesieen, mensen voelen zich hier vaak verassend goed bij en is teken dat medicatie werkt, we zijn vaak te voorzichtig: Levodopa tot 1000mg-2000 mg per dag, soms aantal giften verhogen tot wel 8 x per dag verspreid geven. Per gift maximaal 375 mg, doseringen.

Achtergrond informatie voor de behandeling van M. Parkinson

Peak dose dyskinesieën: De meest voorkomende vorm van dyskinesie is ‘peak-dose’ dyskinesie → zie voor verdere uitleg de pagina peak dose dyskinesieën (146).

Onvoldoende effect behandeling en onvoorspelbare respons fluctuaties: → Zie voor een stroom schema bij behandeling en voor verdere uitleg en de mogelijkheden van invasieve behandeling de pagina onvoldoende effect behandeling (144).

Dementie, psychose en depressie bij M. Parkinson: → Zie voor verdere uitleg de pagina dementie, psychose en depressie (148).

Overmatig speekselvloed: Ongewild speekselverlies (kwijlen) komt veel vaker voor bij parkinsonpatiënten dan gedacht → zie voor verdere uitleg en behandeling de pagina overmatig speekselvloed(150).

Bijwerkingen van medicatie: → Zie voor verdere uitleg over de belangrijkste bijwerkingen de pagina bijwerkingen van medicatie (151).

Geneesmiddelnaam

Dosering + opmerkingen

Geneesmiddelnaam

Dosering + opmerkingen

Levodopa/benserazide dispers

Bij slikstoornissen kan worden overwogen om levodopa/benserazide dispers te geven, deze kun je op de tong laten smelten. 200 mg per keer tot max 10x daags, individueel in te stellen.