Benigne prostaathyperplasie BPH

ADVIES ALFABLOKKER:

• Slechts beperkte invloed op de klachten: relatie prostaatvergroting en mictieklachten is zwak​.
• Effect alfablokkers op urine flow is ongeveer gelijk aan effect van zittend plassen! ​
• Goed evalueren en bij geen effect ( of inmiddels katheter): stoppen! ​

Alfa-1-adrenoreceptor antagonisten/alfasympaticolytica (alfa blokkers)

• Tonusvermindering blaashals/prostaat.
• Tamsulosine 0,4 mg 1 dd in de ochtend, grootste effect na 2-4 weken, indien na 6 weken geen effect → stoppen.​
• Na 3-6 maanden behandelen → op proef stoppen.
• Bijwerkingen: orthostatische hypotensie, erectiestoornissen, depressie, Floppy Iris Syndrome tijdens cataract chirurgie.

5-alfa-reductaseremmers : finasteride en dutasteride

• Volumereductie van de prostaat (20%) blokkade omzetting testosteron naar dihydrotestosteron, effect na 2-6 maanden, reductie gaan verloren na stoppen. ​
• Alleen door uroloog voor te schrijven na echo bij groot prostaatvolume .
• Vaak in combinatie met alfa sympaticolyticum > vaak ook meer bijwerkingen bij combinatie: verlies libido en impotentie bij 5% ​van de patiënten.
• Heroverweeg dit middel na 6-12 maanden, afbouwen is niet nodig​

Bij CAD niet zinvol om met alfablokker door te gaan! ​

• Geïndiceerd bij mannen met aspecifieke mictieklachten waarbij niet medicamenteuze adviezen onvoldoende hebben geholpen of bij acute blaasretentie om de kans op succesvol verwijderen van transurethrale CAD te vergroten.
• Geef alfablokker gedurende zes weken en evalueer dan de behandeling.
• Indien na zes weken volgens de patiënt verbetering is opgetreden:
• continueer de alfablokker gedurende drie tot zes maanden, waarna de medicatie op proef gestopt wordt. Indien de klachten daarna recidiveren, kan de medicatie opnieuw voor drie tot zes maanden worden voorgeschreven.
• Indien na zes weken geen verbetering is opgetreden:

Stop de medicatie en overweeg verwijzing. In de tweede lijn zou, bij patiënten met een fors vergrote prostaat, de combinatie van een alfablokker met een 5-alfa-reductaseremmer overwogen kunnen worden. Deze combinatiebehandeling heeft een zeer beperkt effect op actuele klachten (vergeleken met alfablokker monobehandeling), maar richt zich vooral op het voorkomen van progressie van klachten.

• Alle alfablokkers zijn even effectief en veilig.
• Kies goedkoop middel met een gereguleerde afgiftevorm (mga).
• Malen: Tamsulosine capsules mogen worden geopend, de korrels wel heel innemen.
• De belangrijkste bijwerkingen zijn: moeheid en duizeligheid, bloeddrukverlagend effect, dat vooral bij de eerste toediening tot orthostatische hypotensie kan leiden. Daarom de eerste dosis ‘s avonds geven.
• Ernstige leverinsufficiëntie en orthostatische hypotensie zijn contra-indicaties.
• Stop bij een blijvende CAD.
• Bij transurethrale katheterisatie wegens acute urineretentie is het tijdelijk voorschrijven van een alfablokker wel zinvol.

1 dd 0,4 mg ’s morgens.  Indien patiënt last heeft van orthostatische hypotensie, dan in de avond geven voor het slapen gaan. Capsule mag open worden gemaakt, korrels wel heel innemen. Contra-indicaties: Ernstige leverinsufficiëntie en orthostatische hypotensie. Alfablokker stoppen na 6 maanden, bij recidief klachten hervatten. Bij gebruik van een katheter stop alfablokker (tamsulosine) en 5 alfa reductase remmers.

Tamsulosine

Geneesmiddelnaam

Dosering + opmerkingen

Alfablokkers

NHG standaard - Mictieklachten bij mannen

Naslagwerk en bronvermelding:

BPH = benigne prostaat hyperplasie:

Altijd combinatie van factoren (vroeger vaak als enige oorzaak van mictie klachten aangewezen).

Benigne prostaathyperplasie (voorheen ook genoemd hypertrofie): alleen bij histologisch bewezen veranderingen van de prostaat, uiteindelijk bij 90% van de mannen ouder dan 80 wordt dit gevonden.

Geen voorbode prostaatcarcinoom.

Komt bij evenveel mannen voor met als zonder mictie klachten.

Dihydrotestosteron (via 5-alfa-reductase verkregen uit testosteron) is noodzakelijk om hyperplasie te ontwikkelen, waarschijnlijk een normaal verouderingsverschijnsel.

De prostaat (zie afbeelding onder):

Normale ongeveer grootte  walnoot. De prostaat zorgt voor aanmaak alkalische prostaatvloeistof. Glad spierweefsel → uitdrijven semen bij ejaculatie. Door middel van kleppen zorgen dat er geen urineflow is tijdens ejaculatie en geen geen semen in de blaas komt. De werking is onder invloed van testosteron.

Benigne prostaathyperplasie

• Benigne prostaathyperplasie is dus een mogelijke oorzaak van aspecifieke mictieklachten bij mannen, sluit bij mictie klachten altijd eerst specifieke klachten uit, zie ook pagina mictieklachten (=LUTS) (122).

We weten vaak niet of er sprake is van BPH (mannen met klachten hebben vaak geen prostaathyperplasie, mannen met prostaathyperplasie ervaren niet altijd klachten).

De klachten zijn multifactorieel bepaald, wat vraagt om een functionele aanpak en niet zozeer een orgaan specifieke aanpak.

Wanneer niet medicamenteuze adviezen, zie ook pagina mictieklachten (=LUTS) (122) onvoldoende effect hebben en/of als de patiënt veel hinder van klachten ervaart kan een medicamenteuze behandeling met een alfablokker overwogen worden.

Alfablokker:

• Een van de redenen voor de plasproblemen is een vernauwing door samentrekking van de spierencellen in de prostaat (de alfa-1-adrenoreceptor gestuurde gladde spiercel). Het is mogelijk om de samentrekking van de spiercellen te blokkeren door middel van medicijnen, waardoor ze ontspannen en er meer ruimte ontstaat in de plasbuis. Hiervoor wordt een zogenaamde ‘alfablokker’ voorgeschreven.
• Er zijn verschillende soorten. De meest gebruikte zijn de alfa-1-blokkers (tamsulosine, alfuzosine, doxazosine of terazosine).
• Deze behandeling met een alfablokker geeft bij 30 tot 40% van de patiënten een verbetering van de klachten (bij een operatie is dit 80%). Na het starten met de alfablokker kan binnen 1 maand het maximale resultaat worden verwacht.

Overige medicatie:

• Andere medicamenten die geregistreerd zijn voor de behandeling van aspecifieke mictieklachten zijn 5-alfa-reductaseremmers en anticholinergica.
• Voor monobehandeling met 5-alfa-reductaseremmers, zoals finasteride en dutasteride, is in onze praktijk geen plaats. Dutasteride alleen geven indien reeds van thuis in gebruik (en alleen in combinatie met tamsulosine).
• Voor de toevoeging van een anticholinergicum bij mannen met overwegend irritatieve klachten is geen onderbouwing. En geeft bij ouderen een hoog risico op verwardheid en dient daarom zoveel mogelijk vermeden te worden.

5-alfa-reductaseremmers:

• Prostaatgroei wordt onder andere veroorzaakt door het mannelijke hormoon testosteron. Het is mogelijk om de groei te beïnvloeden. In de prostaatcel wordt Testosteron omgezet in een werkzame stof (dihydrotestsoteron) die zorgt voor de groei van de prostaat.
• Het medicijn ‘5-alfa-reductaseremmer’ verhindert het omzetten van testosteron, waardoor de prostaat niet verder groeit of zelfs kleiner wordt. Uiteraard treedt dit effect pas na enige tijd op (bijvoorbeeld Proscar of Avodart).
• Er zijn aanwijzingen dat de combinatie van een dergelijk medicijn met de eerder genoemde alfablokkers een elkaar versterkend effect hebben. Bijwerkingen komen nauwelijks voor.

Anticholinergica:

• Meest hinderlijke plasklachten die mannen ervaren is het vaak aandrang hebben om te plassen. Dit kan het gevolg zijn van blaasinstabiliteit door de vernauwing van de prostaat. Daardoor trekt de urineblaas samen zonder dat deze vol is. Dit geeft voortijdige aandrang die nauwelijks kan worden weerstaan. Dit symptoom is te behandelen met anticholinergica en maakt de blaasspier minder actief zodat deze niet telkens samentrekt (bijvoorbeeld oxybutynine, tolterodine, betmiga).

 Ingrid van Soest FTO 09-2022

2020-03-09 Aspecifieke mictieklachten.pptx FTO presentatie

2020-03-09 BPH.pptx FTO presentatie

2020-03-09 Verslaglegging.docx aspecifieke mictieklachten

2022-09-19 Mictie klachten bij mannen.pptx FTO presentatie

• Het niet meer spontaan kunt legen van de blaas door te plassen = retentie.
• Als men blaas niet meer volledig kan legen = residu.
• Een urineweginfectie is de verzamelnaam voor alle infecties die betrekking hebben op de urinewegen: nier, nierkelk, urineleider, blaas en urinebuis.
• CAD: Cathéter à demeure; is een verblijfskatheter.

Begrippen: