Aangepast door Maggy van de Brand 08-
Urineweginfecties
Diagnostiek
Aspecifieke klachten en symptomen bij kwetsbare ouderen kunnen niet worden toegeschreven aan een urineweginfectie.
Overmatige of verminderde urineproductie en veranderingen in aspect van urine kunnen bij kwetsbare ouderen niet worden toegeschreven aan een urineweginfectie.
Alleen recente ontstane urineweg-
Een gerichte anamnese, eventueel aangevuld met een lichamelijk onderzoek, zijn bij kwetsbare ouderen noodzakelijk om vast te stellen of er sprake is van urineweg-
Een delier zonder lokaliserende ziekteverschijnselen mag slechts worden toegeschreven aan een urineweginfectie indien andere oorzaken zijn uitgesloten.
Een belangrijk probleem bij de diagnostiek van urineweginfecties bij kwetsbare ouderen is het veelvuldig voorkomen van asymptomatische bacteriurie (tot wel 50%) en leukocyturie (tot wel 45%). Als gevolg hiervan is er een hoge a priori kans op een positieve uitslag bij urineonderzoek door middel van bijvoorbeeld een urinestick. In combinatie met aspecifieke klachten en symptomen kan dit gemakkelijk leiden tot de diagnose urineweginfectie, waarna een antibioticum wordt voorgeschreven. Bij deze aspecifieke symptomen en verschijnselen moet gedacht worden aan gedragsveranderingen, zoals agitatie, verwardheid, agressie, verminderde alertheid of eenvoudig “anders dan anders”, maar ook aan veranderingen in inname van vocht en voeding, veranderingen in functionele status, duizeligheid, of algehele malaise. Daarnaast worden ook veranderingen in geur en kleur van de urine en in urineproductie (een toe-
De conclusies van deze Delphi-
Cystitis: Een urineweginfectie die zich beperkt tot het oppervlak van de blaasmucosa, zonder tekenen van weefselinvasie.
Tekenen van weefselinvasie: De aanwezigheid van systemische ziekteverschijnselen.
Behandeling niet medicamenteus:
- Goede vochtintake (eventueel vochtlijst laten bijhouden).
- Regelmatige mictie, niet uitstellen van mictie bij aandrang en actief leeg laten plassen.
- Goede toiletgang hygiëne.
- Zorgvuldige omgang met inco-
materiaal. - Zo mogelijk behandeling van onderliggend lijden.
Onderzoek:
Verenso-
Mogelijke aanknopingspunten: urineretentie, flankpijn, balanitis, prostaatvergroting of prostatitis, obstipatie of fecale impactie, decensus of prolaps, vaginitis, cystocele en vaginale atrofie.
Urinekweek bacteriurie: bij tenminste 105 kolonievormende eenheden per milliliter (NHG).
Overbehandeling
In het algemeen wordt overbehandeling bij ouderen in de hand gewerkt door de volgende factoren:
- de kwetsbaarheid van de populatie, met risico op snelle klinische verslechtering
- diagnostische onzekerheid door intrinsieke, patiëntgerelateerde factoren (bijvoorbeeld cognitieve en communicatieve problemen, functionele beperkingen) en extrinsieke factoren (bijvoorbeeld beperkte diagnostische faciliteiten, en beperkt opleidingsniveau zorgpersoneel)
- een eenzijdige aandacht van naasten/verzorgenden voor de positieve aspecten van antibiotica
- de relatieve onzichtbaarheid van de negatieve gevolgen van antibiotica zoals bijwerkingen en in het bijzonder de resistentievorming
- de beperkte vertegenwoordiging van de betrokken populatie in wetenschappelijke studies
- het geriatrisch paradigma van de atypische ziektepresentatie, waardoor aspecifieke symptomen vaak worden toegeschreven aan een urineweginfectie.
De populatie waarop deze richtlijn zich richt is, gelet op de boven gegeven omschrijving, in zichzelf een populatie met een verhoogd risico op een gecompliceerd beloop en een vertraagd herstel van een urineweginfectie. Waar andere richtlijnen inzake urineweginfecties in classificatie en beleid onderscheid maken tussen patiënten met en patiënten zonder bijzondere risicofactoren (bijvoorbeeld diabetes, hoge leeftijd, neurologische blaasstoornis) is een dergelijk onderscheid binnen deze richtlijn derhalve niet meer relevant of onderscheidend.
Binnen de richtlijn urineweginfecties bij kwetsbare ouderen volgen we de volgende indeling:
* Cystitis (betreft uitsluitend vrouwen)
* Urineweginfectie met tekenen van weefselinvasie met als subgroepen:
- Mannen
- Vrouwen
- Patiënten met een verblijfskatheter (CAD = cathéter à demeure)
Klinisch:
Bacteriële UWI: klinisch beeld + bacteriën in urine.
Specifiek klachten: dysurie, pollakisurie, strangurie, hematurie, pijn in (onder)buik
Definitie UWI Verenso: Algemene/mictie gerelateerde klachten, bacteriurie en tekenen van ontsteking (maak onderscheid met andere urologische oorzaken).
Verwekkers:
Vaak gramnegatieve enterobacteriën
- E. coli (meest voorkomend).
- Proteus-
species (bij nier/blaas stenen/gruis, pH ↑, 5% ESBL+). - Pseudomonas aeruginosa (vaak bij immuun gecompromitteerde patiënten, multi-
resistentie). - Klebsiella pneumoniae (bij nier/blaas stenen/gruis).
Overig:
- Staphylococcus aureus (bedacht zijn op infectie in nieren).
- Enterokokken.
Algemeen:
Veelvoorkomende infectie in het verpleeghuis (50 per 100 patiënten per jaar).
Prevalentie bacteriurie bij ouderen; vrouwen 17-
In HA-
Achtergrondinformatie
Achtergrond informatie urineweginfecties
2019-
Verenso richtlijnen -
NHG standaard -
Onderzoek bij het wisselen van een katheter bij een urineweginfectie Babich, T., Zusman, O., Elbaz, M., Ben-
Naslagwerk en bronvermelding:
- Het niet meer spontaan kunt legen van de blaas door te plassen = retentie.
- Als men blaas niet meer volledig kan legen = residu.
- Een urineweginfectie is de verzamelnaam voor alle infecties die betrekking hebben op de urinewegen: nier, nierkelk, urineleider, blaas en urinebuis.
- CAD: Cathéter à demeure; is een verblijfskatheter.
Begrippen:
pagina 121
index | tr.urogenitalis | urineweginfecties | achtergrondinformatie urineweginfecties | mictieklachten bij mannen | BPH | urge incontinentie | acute blaasretentie | incontinentie bij vrouwen |
vaginale klachten | blaaskatheters | phimosis (huid/wond) | START-
