Peptische aandoeningen

Maagklachten zijn pijn in de bovenbuik, brandend maagzuur en opboeren.

• Maagklachten kunnen komen door roken, voeding (zoals vet eten, te veel eten, alcohol, koffie), medicijnen en spanningen.
• Vooral na het eten, bij bukken of liggen, en bij druk in de buik (persen, hoesten).
• Een slechte afsluiting van de maag naar de slokdarm of een maagzweer kan een rol spelen.
• Medicijnen zijn vaak niet nodig bij maagklachten.

Prevalentie maagklachten

• Ulcuslijden   5%
• Refluxziekte   20-30%
• Maligniteit    <1%
• Functionele maagklachten  60-70%

Niet medicamenteuze adviezen bij maagklachten:

• Stoppen met roken
• Voeding
• Afvallen
• Psychosociaal
• Slaaphouding

Chronisch gebruik van maagmiddelen alleen geïndiceerd bij:

• Syndroom van Zollinger-Ellison
• Barrettoesofagus
• Oesofagitis met endoscopische graad C of D
• Preventie van complicaties door NSAID's of andere geneesmiddelen die maagklachten of -schade veroorzaken, indien er geen alternatief is

Maagklachten die door medicatie ontstaan. Relevant is onder andere gebruik van:

• NSAIDꞌs
• Laaggedoseerde acetylsalicylzuurderivaten
• Anticoagulantia
• SSRIꞌs
• Systemisch werkende corticosteroïden

Gebruikers met een verhoogd risico op maagcomplicaties komen in aanmerking voor preventieve maagbescherming.

Bij gebruik van deze middelen moet worden nagegaan of deze middelen kunnen stoppen of dat er een alternatief is zonder deze bijwerking.

Nadelen onterecht chronisch gebruik PPI:

• Onnodige medicalisering
• Chronisch gebruik van protonpompremmers leidt onder andere tot een verhoogd risico op osteoporotische fracturen vitamine en mineralen tekort en respiratoire en gastro-intestinale infecties en een verhoogd risico op reizigersdiarree, dementie en acute interstitiële nefritis.
• Onnodige kosten

De NHG-standaard Maagklachten definieert chronisch gebruik als het gebruik van meer dan 180 dagen de standaarddosering.

De NHG-standaard Maagklachten (2021) adviseert geen proefbehandeling meer voor het aantonen of uitsluiten van maagklachten. Redenen daarvoor zijn:

• Placebo-effect van maagmedicatie is groot
• Klachten als gevolg van een ulcusziekte reageren ook op protonpompremmer

Antacida of PPI

(Mogelijke) nadelen van protonpompremmers:

• Een te zwaar geschut bij beginnende maagklachten.
• Ongewenste ondermijning natuurlijk beloop
• Bij stoppen waarschijnlijk rebound-klachten.
• Langdurig gebruik kan leiden tot pulmonale of gastro-intestinale infecties en fracturen.

Begin met een antacidum, onnodig chronisch gebruik van een PPI kan hiermee worden voorkómen. Het effect van protonpompremmers is het grootst als de patiënt ze een half uur voor de maaltijd inneemt.

Start bij milde klachten met antacidum bijvoorbeeld algeldraat/magnesiumhydroxide (Antagel™), alginezuur/natriumwaterstofcarbonaat/calciumcarbonaat (Gaviscon™) of calciumcarbonaat/magnesiumcarbonaat (Rennie™).

Bij onvoldoende effect H2-antagonist na 2-4 weken een protonpompremmer, PPI (bv. pantoprazol, esomeprazol).

Na maximaal 8 weken medicatie geleidelijk staken.

Domperidon en metoclopramide hebben geen plaats meer in de behandeling van maagklachten.

Bron: Potential harms of proton pump inhibitor therapy: rare adverse effects of commonly used drugs; CMAJ. 2016 Jun 14; 188(9): 657–662; Amine Benmassaoud, MD, Emily G. McDonald, MD, and Todd C. Lee

NHG-Standaard - Maagklachten (2013, gereviseerd in 2017)

Medisch contact; 30 november 2015 - Meer aandacht nodig voor bijwerkingen maagzuurremmers; Emma Zandee.

Laatste update 2023-10-11 / Suzanne Arts en Irene van Beurden FTO 01-2018

NHG standaard - Misselijkheid en Braken bij gastro-enteritis

NHG standaard - Maagklachten

Huisarts & Wetenschap - Misselijkheid en braken

Naslagwerk en bronvermelding:

Farmacotherapeutisch kompas - misselijkheid en braken

Formularium - equivalent dosering protonpompremmers (513)

Pantoprazol

Start 20-40 mg, na 6 weken 20 mg onderhoudsdosering. 20 mg bij profylaxe ulcus en erosies t.g.v. NSAID gebruik. Zie ook equivalent dosering

protonpompremmers (513).

Esomeprazol

Start 20-40 mg, na 6 weken 20 mg onderhoudsdosering. 20 mg bij profylaxe ulcus en erosies t.g.v. NSAID gebruik. Versterkt de werking van acenocoumarol of fenprocoumon. Zie ook equivalent dosering protonpompremmers (513).

Lansoprazol

Start 15-30 mg, 1x daags. 15 mg bij profylaxe ulcus en erosies t.g.v. NSAID gebruik. Zie ook equivalent dosering protonpompremmers (513).

Geneesmiddelnaam

Dosering + opmerkingen

Protonpompremmers

Ageldraat/magnesiumhydroxide

1 tablet 200/400 mg of 10-15 ml suspensie één uur na iedere maaltijd. Zie verder voor meer opties het Farmacotherapeutisch Kompas.

Geneesmiddelnaam

Dosering + opmerkingen

Antacida

2022-06-20 Tractus digestivus.pptx FTO presentatie

w

w

w

Stappenplan voor keuze van protonpomremmers

Zie hier voor equivalent dosering protonpompremmers (513)

Bij NIET malen van medicatie

Bij WEL malen van medicatie

Kies pantoprazol

Kies esomeprazol = duurder middel

Bij gebruik van clopidogrel, kies lansoprazol

Bij gebruik van hogere doseringen dan 20 mg/ dag moet men bij het staken van de medicatie dit afbouwen met 20 mg/dag, bij hoog risico op rebound, eventueel 20 mg om de dag afbouwen.

Bij voorkeur niet gelijktijdig innemen, heeft mogelijk een verminderde werking van clopidogrel.

2023-06-06 Tractus digestivus.pptx FTO presentatie