COPD classificatie:

Men sprak voor 2001 nog van de “Pink Puffer” en de “Blue Bloater” als indeling voor COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease). De indeling naar ernst en behandeling is de afgelopen jaren fors gewijzigd. De laatste update van de GOLD (Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease) classificatie dateert van 2017.

COPD is een aandoening met meerdere dimensies (klachten, luchtweg obstructie, exacerbaties en kwaliteit van leven), die alle van belang zijn bij de diagnostiek en behandeling. Het is van belang het beleid niet alleen op basis van de FEV1 (forced exiratory volume in the first second) te baseren. De FEV1 alleen geeft onvoldoende informatie over de ziektelast, prognose en kwaliteit van leven. De FEV1 is wel belangrijk om de mate van obstructie vast te stellen.

Aangezien een hoger GOLD-stadium gepaard gaat met een verslechtering van de gezondheidstoestand is het van belang progressie van de ziekte te voorkomen.

Global initiative for chronic Obstructive Lung Disease (=GOLD)

Vanaf 2017 wordt de GOLD bepaald aan de hand van de volgende drie criteria:

1. FEV1 (in het verpleeghuis op PG afdelingen vaak niet te bepalen).

2. Symptomen (komt uit de vragenlijsten mMRC en/of CAT).

3. Frequentie van exacerbaties.

FTO 11-2018

Stap 1:   

Start met SABA kortwerkende β-2 sympathicomimeticum (salbutamol) of SAMA kortwerkende muscarine antagonist (ipratropium).

Combineer desgewenst beide soorten luchtwegverwijders.

Stap 2:   

Bij onvoldoende symptoomverlichting:

Start LABA (formoterol) of een LAMA (tiotropium).

Bij toename exacerbatie-frequentie (2 of meer) en weinig symptomen: Start LAMA (tiotropium).

Stap 3:   

Combineer beide langwerkende middelen LABA (formoterol) & LAMA (tiotropium).

Stap 4:   

Overweeg inhalatie corticosteroïden (fluticason) bij persisterende klachten of >2 exacerbaties per jaar. Stop bij twee jaar geen exacerbaties of na een jaar geen afname van exacerbatie frequentie. Steroïden verhogen het risico op een pneumonie.

• Geef een krachtig 'stoppen met roken'-advies (incl. vermijden van passief roken) gevolgd door intensieve begeleiding.
• Adviseer het vermijden van blootstelling aan fijnstof.
• Adviseer jaarlijkse influenzavaccinatie.
• Adviseer voldoende beweging (bijv. dagelijks 30 min wandelen, fietsen, zwemmen of fitness) en adequate voeding. Streven naar een gezond gewicht (een BMI < 21 is een risicofactor t.a.v. prognose). Een bezoek aan een diëtist(e) kan kan worden geadviseerd.
• Adviseer ademhalingsoefeningen (via gespecialiseerde oefen- of fysiotherapeut) bij blijvende kortademigheid.
• Iedere 6 weken de medicatie in de instelfase van COPD evalueren.

Stappenplan COPD behandeling

Medicamenteus advies

Niet medicamenteus advies

bron: Farmacotherapeutisch kompas

Bepalen van het stappenplan voor de behandeling van COPD

NHG standaard - Acuut hoesten

NHG standaard - Astma bij volwassenen

NHG standaard - COPD

Naslagwerk en bronvermelding:

Formularium - START-STOPP criteria tractus respiratorius (083)

Ephor / Expertisecentrum PHarmacotherapie bij OudeRen - Ephor is er voor te zorgen dat de oude patiënt beter farmacotherapeutisch wordt behandeld.

2018-11-19 COPD.pptx FTO presentatie

Ipratropium aerosol

3-4 dd 20-40 μg, maximaal 320 μg per dag.

Salbutamol + ipratropium vernevelvloeistof

3-4 dd 1 - flacon (2,5 ml = 500 μg ipratropium + 2,5 mg salbutamol). Via vernevelaar geven.

zn tot 4 dd 100-200 μg, maximaal 800 μg per dag.

Salbutamol aerosol

Fenoterol + ipratropium aerosol

1-2 inhalaties per keer, max. 8 inhalaties per dag; gemiddeld 1-2 inhalaties 3×/dag. Bij astma alleen gebruiken indien nodig, bij COPD kan symptoomgeoriënteerd gebruik de voorkeur hebben boven regelmatig gebruik.

Fluticason aerosol

2 dd 500 μg, maximaal 1000 μg per dag. Inhallatie corticosteroïden bij 2 of meer exacerbaties per jaar. Stop ICS bij 2 jaar geen exacerbatie vanwege verhoogd risico pneumonie.

Formoterol aerosol

2 dd 12 μg, zo nodig 2dd24 μg, maximaal 48 μg per dag.

Tiotropium poeder

1 capsule van 10 μg óf 18 μg (inhalatiepoeder) of 5 μg (inhalatie-oplossing ) 1 dd, steeds op hetzelfde tijdstip.

Geneesmiddelnaam

Dosering + opmerkingen

SABA: kortwerkende β-2 sympathicomimeticum

Geneesmiddelnaam

Dosering + opmerkingen

LABA: langwerkende β-2 sympathicomimeticum

Geneesmiddelnaam

Dosering + opmerkingen

Inhalatie corticosteroïden

SAMA: kortwerkende muscarine antagonist

SABA & SAMA: combinatie kortwerkende β-2 sympathicomimeticum & kortwerkende muscarine antagonist

LAMA: langwerkende muscarine antagonist

Medicamenteuze behandeling volgens het formularium

prednisolon

1x daags 40 mg 5-14 dagen

Geneesmiddelnaam

Dosering + opmerkingen

Orale corticosteroïden

Geneesmiddelnaam

Dosering + opmerkingen

Geneesmiddelnaam

Dosering + opmerkingen

Geneesmiddelnaam

Dosering + opmerkingen

w

w

w

SABA (short acting β-2-agonist) → salbutamol dosisaerosol.

SAMA (short acting muscarinic antagonist) → ipratropium dosisaerosol.

LABA (long acting β-2-agonist) → formoterol aerosol.

LAMA(long acting muscarinic antagonist) → tiotropium (niet als aerosol beschikbaar!)

Bepalen van de therapie

Combineer de 3 criteria items om de GOLD classificatie + behandeling te bepalen

C

Weinig symptomen

Hoog risico

D

Veel symptomen

Hoog risico

A

Weinig symptomen

Laag risico

B

Veel symptomen

Laag risico

4

3

2

1

1

0

≥2

mMRC 0-1

CAT <10

mMRC ≥2

CAT ≥10

Frequentie van exacerbatiesbepalen

Bepalen van de GOLD classificatie

Vragenlijst(en) afnemen

Stappenplan GOLD classificatie

FEV1 bepalen

Bepalen van de GOLD classificatie en de daar uit volgende behandelrichtlijn van COPD

Symptomen

Exacerbatie geschiedenis

FEV1 GOLD score

FEV1 = forced exiratory volume in the first second

Klik op de link voor de lijsten

(= pop-up venster)

1

2

3