Atriumfibrilleren
Stappenplan
atriumfibrilleren
Atriumfibrilleren zonder hartfalen
1e keus Bèta-
Indien klachten met Bèta-
+
Start antistolling (zie antistolling bij atriumfibrilleren).
Onderhoud: 1dd 0,0625-
Bij verhoogd risico op toxiciteit (creat.>100 of MDRD <50, gewicht < 55 kg, ouder dan 70 jaar):
1e dag 3 dd 0,125 mg, daarna 1dd 0,0625 mg-
Verhoogd risico op toxiciteit en hoogbejaard (>80 jaar): 1e dag 3 dd 0,125mg, daarna 1 dd 0,0625 mg.
Indien geen verhoogd risico op toxiciteit, oplaaddosis: 1e dag 3 dd 0,25 mg, 2e dag 1 dd 0,25 mg.
Hoog de dosering digoxine geleidelijk op, op geleide van de ventrikelfrequentie.
Pas de digoxinedosis aan i.c.m. diltiazem 75% van digoxine dosering; i.c.m. verapamil 50% van digoxine dosering.
Digoxine alleen starten in overleg met een specialist ouderengeneeskunde.
•
•
•
•
•
120 -
Heeft patiënt tevens angina pectoris, dan heeft diltiazem de voorkeur boven verapamil.
120 -
Heeft patiënt tevens angina pectoris, dan heeft diltiazem de voorkeur boven verapamil.
Werking: Calciumantagonisten verhinderen het transport van vrije calcium-
Belangrijke bijwerkingen: hoofdpijn, duizeligheid, blozen, maag-
Geneesmiddelnaam
Dosering + opmerkingen
Ca-
Geneesmiddelnaam
Dosering + opmerkingen
Digoxine
1 dd 25-
Metoprolol succinaat = langwerkend (retard vorm, 1x daags doseren); Metoprolol tartaat = kortwerkend (2x daags doseren).
Werking: Remmen de werking van de bètareceptoren van het sympathische zenuwstelsel.
Belangrijke bijwerkingen: benauwdheid en astma aanvallen (met name niet selectieve bétablokkers), koude handen en voeten, vermoeidheid, duizeligheid, hoofdpijn, orthostatische hypotensie, misselijkheid, buikpijn, diarree, obstipatie en maskeren van sympathische verschijnselen van een hypoglykemie.
Geneesmiddelnaam
Dosering + opmerkingen
Bètablokkers
NHG standaard -
Cardiovasculaire Geneeskunde.nl -
Cardiovasculaire Geneeskunde.nl -
Centrum antistolling & trombosezorg -
Farmacotherapeutisch kompas -
Formularium -
Naslagwerk en bronvermelding:
Sam Schoon FTO 04-
1e keus Start bètablokker evt. in combinatie met digoxine ter verlaging hartfrequentie.
2e keus Bij contra-
+
Start antistolling (zie antistolling bij atriumfibrilleren).
Atriumfibrilleren met hartfalen; corrigeer eerst instabiel hartfalen.
Betablokker:
- Corrigeer onstabiel hartfalen; indien stabiel start bètablokker evt. in combinatie met digoxine ter verlaging hartfrequentie
- Bij contra-
indicatie bètablokker (bijv. ernstig astma) start calciumantagonist (=tweede keuze) - Combineer digoxine met een bètablokker óf calciumantagonist; geef geen digoxine, bètablokker en calciumantagonist samen (te grote negatief inotrope werking)
- Ophogen medicatie op geleide van hartfrequentie en klachten
Calciumantagonist:
- Calciumantagonisten zijn bij stabiel hartfalen gecontra-
indiceerd (i.v.m. negatieve inotropie) - Diltiazem heeft minder negatief inotroop effect dan verapamil; eerste keus is diltiazem (vooral relevant bij verminderde LV-
functie) - Verapamil heeft een sterker anti-
arhytmische werking maar is in overleg met cardioloog
Amiodaron/sotalol:
- Amiodaron en sotalol wordt niet veel gegeven, maar vaak is er wel een goede reden om het te geven. Bij veel supraventriculaire aritmiën niet zomaar stoppen. Cave schildklierproblemen of longfibrose dan stoppen. Er kan een QTc tijd verhoging optreden, bij ritmestoornis overleg cardioloog om medicatie om te zetten naar andere medicatie.
Digoxine:
- Verapamil verhoogt de digoxinespiegel met 50 tot 70%, diltiazem met 20 tot 30%
- Geef bij de combinatie digoxine+verapamil de helft van de gebruikelijke dosis digoxine.
- Geef bij de combinatie digoxine+diltiazem driekwart van de gebruikelijke dosis digoxine.
- Wees extra alert op verschijnselen van intoxicatie: misselijkheid en braken, totaal AV-
blok, andere ritme- en geleidingsstoornissen, delier - Bijwerkingen ontstaan niet alleen als gevolg van overdosering, maar ook door individuele gevoeligheid. Het bepalen van de digoxinespiegel heeft daarom vaak weinig waarde.
- Slechte nierfunctie geen contra-
indicatie voor digoxine wel uitkijken bij de onderhoudsdosis. Dan eventueel spiegel prikken. - Cave hypokaliaemie
Wat valt op t.a.v. de evidence based practice van de vakgroep n.a.v. de literatuur?
- Frequentie van 90/min is bovengrens bij AF. 60-
80/min is optimaal in rust. - Slechte nierfunctie geen contra-
indicatie voor digoxine wel uitkijken bij de onderhoudsdosering bij verslechtering nierfunctie. - Cave hypokaliaemie bij digoxine.
- Amiodaron en sotalol wordt niet veel gegeven, maar vaak is er wel een goede reden om het te geven. Bij veel supraventriculaire aritmiën niet zomaar stoppen. Cave schildklierproblemen of longfibrose dan stoppen. Er kan een QTc tijd verhoging optreden, bij ritmestoornis overleg cardioloog om medicatie om te zetten naar andere medicatie.
- Bij AF staat bij ouderen voorop om de ventrikelfrequentie te verlagen en niet de wens om naar SR terug te keren, dit i.v.m. recidief kans.
pagina 014
index | tr.circulatorius | acuut coronair syndroom | stabiele angina pectoris | hypertensie | hypertensieve crisis | atriumfibrilleren | acuut hartfalen | chronisch hartfalen |
cardio vasculair risico management | hypercholesterolemie | CVA (neurologicus) | perifeer vaatlijden | oedeem vorming benen | START-
phgonline e-
