osteoporose 182

Naslagwerk en bronvermelding:

Osteoporose

1-3x daags, bij normale calcium inname is 500 mg per dag voldoende.

Colecalciferol (D-cura) ampul 25.000IE. Onderhoud 25.000IE 1x per 2 weken. Opladen 25.000IE 1x per week, gedurende 6 weken. Wordt preventief gegeven aan alle verpleeghuisbewoners.

Alendroninezuur

1x per week gedurende 5 jaar. Alendroïnezuur langer geven bij prednison gebruik van >7,5 mg of zeer groot risico op osteoprose (dan gebruiken tot 10 jaar). Alleen bij een hoog fractuurrisico kan een behandelduur tot 10 jaar overwogen worden. De time to benefit (duur tot het optreden van een aantoonbaar positief effect) van bisfosfonaten is ongeveer 1 jaar voor fracturen in het algemeen en ongeveer 6 maanden voor wervelfracturen.

Denosumab

60 mg s.c. injectie, 1x per 6 maanden als alternatief voor alendroïnezuur, als gemalen moet worden, of bij forse NF stoornissen (klaring < 30).

Geneesmiddelnaam

Dosering + opmerkingen

Beschermende middelen tegen osteoporose

NHG standaard - Artritis

NHG standaard - Polymyalgia rheumatica en arteriitis temporalis

Osteoprose vereniging - diverse informatie

Elena Norman 07-2021

Formularium - START-STOPP criteria tractus tr.locomotoricus (190)

Formularium - Pijn nociceptief (136)

Osteopenie

Osteopenie is verminderde botmassa (mineralen) in de botten (BMD = bone mineral density). Een proces van osteopenie begint voor je 40e. Osteopenie is het voorstadium van osteoporose.

Vrouwen verliezen 8% per tien jaar.
Mannen verliezen 3% per tien jaar.

DEXA-scan

Botdichtheid/botmassa is vast te stellen door een DEXA-scan (botdichtheidsmeting).

De botdichtheid wordt uitgedrukt in de T-score. Hoe lager de botdichtheid hoe groter de kans op een botbreuk:

T-score tussen de +1 en -1: er is geen probleem.

T-score tussen de -1 en -2,5: osteopenie (verminderde botmassa)

T-score -2,5 of lager: osteoporose

Een moderne DEXA scanner kan meestal ook een VFA opname maken (= controle op wervelfracturen). Het kan ook met een normale röntgenfoto, maar een DEXA-scan heeft een lagere stralingsbelasting.

Medicatie bij osteoprose

Middel van eerste keus: alendroninezuur.

Duur van de behandeling met alendroninezuur 5 jaar. Bij zoledroninezuur 3 jaar therapie.

Volgens richtlijn dient er eerst een risicoschatting gemaakt worden; bij aanhoudend risico dan orale bisfosfonaten doorgeven tot 10 jaar. Bij zoledroninezuur ga je tot 6 jaar door bij verhoogd risico.

Bij forse NF stoornissen (klaring < 30) dan denusomab voorschrijven. Ook slikklachten zijn een indicatie voor gebruik van denusomab.

Bij patiënten >80 jaar met een ‘fragillity fracture’ dan laagdrempelig starten met osteoporose zonder DEXA onderzoek. Belangrijk om dit goed te overwegen, gezien onze populatie gemiddeld ongeveer 1 jaar in het verpleeghuis verblijven tot zij overlijden. Denk hierbij ook aan voldoende calcium inname.

Screening osteoporose op risico osteoporose en fracturen. Dan ook nagaan welke consequentie je hieraan verbindt. Bij welke score ga je medicatie voorschrijven? Echter is het bij het maken van deze keuze ook van belang om zeker te weten wat de ‘time to benefit´ is.

Bisfosfonaten zorgen voor grote tandheelkundige problemen. Van belang is om de patiënt te adviseren naar de tandarts te gaan alvorens bisfosfonaten gestart worden.

Behandeling met bisfosfonaten is ook bij rolstoelafhankelijke cliënten van belang. Ook al is de kans op vallen kleiner, ze hebben nog steeds kans op wervel inzakkingsfracturen.

Bij mensen met een korte levensverwachting (12 maanden) is de behandeling met bisfosfonaten niet uitgesloten.

Denk naast de effectiviteit ook aan de bijwerkingen; bij denosumab diepe hypokalciëmieen, bij medicatie malen moet er een drank gestart worden (is erg duur).

Follow up van laboratorium onderzoek bij het gebruik van bisfosfonaten; nierfunctie en calcium.

Links een afbeelding van normale botdichtheid, rechts bot met osteoporose

pagina 182